Last Updated on October 29, 2021 by Dieu

reelance ngày càng trở thành xu hướng làm việc yêu thích của một bộ phận lớn người lao động bởi tính chất tự do & những cơ hội mà nó mang lại. Nhưng đa phần những ai mới bắt đầu có suy nghĩ làm freelance chỉ thấy được thành quả của các freelacer khác mà chưa nhìn thấy quá trình xuyên suốt. Điều này khiến phần lớn người mới sẽ không biết làm gì & bắt đầu từ đâu. Trong bài biết này, Virtual Assistan Training sẽ cùng bạn tìm hiểu cách một freelancer đi đến thành công từ một newbie qua từng chặng đường & đồng thời cũng giúp trả lời câu hỏi mà nhiều bạn trẻ thắc mắc: Liệu có nên làm việc không lương?

Đừng ngần ngại dành ra 10’ vì tin chắc rằng nội dung dưới đây sẽ mang đến cho bạn nhiều lời khuyên bổ ích để bắt đầu!

Xem thêm: Bạn hợp làm văn phòng hay freelance?

1. Chia sẻ từ một freelancer thành công

Dưới đây là video phỏng vấn của Virtual Assistant Training với khách mời là Bobby Phạm.

Ngay từ những ngày đầu làm việc năm 2006, Bobby Phạm hiểu rõ bản thân có niềm đam mê rất lớn với lĩnh vực Marketing. Điều này đã được chứng minh qua 9 năm đầu quân ở các vị trí khác nhau trong mảng SEO & làm việc với các tên tuổi lớn nhỏ trong đó có eHarmony, Honda, Jeep, Terminix,… 

Tiếp tục thử sức với các mảng khác bao gồm affiliate marketing, advertising & facebook Ads trong 5 năm tiếp theo của sự nghiệp đã giúp Bobby trở thành chuyên gia đa lĩnh vực.

Và cuối cùng, vào đầu năm 2019, sau một năm làm việc tự do thì Bobby đã cùng các cộng sự của mình sáng lập nên Boba Digital. Chỉ trong vòng 2 năm hoạt động, Boba Digital đã trở thành cú hích trong lĩnh vực nhờ các chiến lược marketing giúp tăng gấp 3 thu nhập online, duy trì page rank top 10 Google trong 5 tháng, hay tăng 150% lưu lượng truy cập website… Tất cả đối tác đều có phản hồi rất tốt & mong muốn hợp tác lâu dài với Boba Digital.

Họ làm điều đó bằng cách nào? Hãy lắng nghe những chia sẻ đến từ chính Bobby Phạm: 

2. Hành trình của một freelancer

Trước tiên cần hiểu rằng con đường đi đến thành công của mỗi người đều không giống nhau. Tuy nhiên, con người ta thành công là nhờ những nỗ lực tuyệt với & trên hết họ là những người từng trải & vấp ngã. Việc xem xét cách họ thành công sẽ là cách bạn tránh được những sai lầm căn bản & có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi bắt đầu làm freelance.

Bước 1: Định hướng

Bạn cần định hướng 2 thứ: định hướng bản thân & định hướng mục tiêu. 

Định hướng bản thân là trả lời cho câu hỏi:”Bạn có thực sự ĐAM MÊ hay chỉ hứng thú nhất thời?”. Các bạn trẻ khi nghĩ tới điều gì đều muốn thực hiện ngay & luôn. Tuy nhiên, nhiệt huyết đến nhanh & đi cũng nhanh, tới lúc gặp khó khăn hoặc một thời gian đầu không mang lại thành quả như mong muốn, họ vỡ mộng, chán nản & dễ bỏ cuộc. Vậy nên hãy chắc chắn đó thực sự là đam mê, bạn sẵn sàng đánh đổi để biến ước mơ thành hiện thực & chấp nhận chịu đựng mọi rủi ro có thể xảy đến. Nếu cần thiết hãy cho bản thân thời gian, vài tháng chẳng hạn, nếu bạn vẫn rất mong muốn làm việc đó thì có vẻ bạn đã đi đúng hướng rồi đấy!

Định hướng mục tiêu là việc nghiên cứu xem công việc bạn chọn có hoạt động như bạn vẫn hình dung hay không, bạn cần những kĩ năng gì để làm tốt việc đó, nên chọn nền tảng nào để hoạt động. (Vd: làm Youtuber có đơn giản chỉ làm clip & upload thôi hay là phải nghiên cứu nhu cầu người xem, quảng bá kênh, làm SEO để leo rank…)

Bước 2a: Thử nghiệm

Hãy bắt đầu làm công việc freelance khi vẫn còn đang làm một công việc với thu nhập ổn định. Có 2 mục đích cho việc này:

• Trải nghiệm việc freelance TRONG THỰC TẾ. Nhiều người có đủ kỉ luật để tự làm việc quần quật, nhưng một số khác lại cần môi trường văn phòng để giữ mình vào khuôn phép. Sẽ thật tồi tệ nếu bạn vứt luôn công việc hiện tại, đâm đầu vào làm freelance, rồi chỉ sau một thời gian lại thấy bạn không thích nó như đã nghĩ lúc đầu; hoặc mặc dù vẫn còn đam mê nhưng đã lỡ nghỉ việc, còn việc freelance thì chưa mang lại thu nhập, bạn sẽ lâm vào tình trạng túng quẫn.
• Làm song song 2 việc sẽ giúp bạn thử xem có hợp làm freelance không & tránh rủi ro mất thu nhập.
• Xây dựng nền tảng cho việc freelance của bạn, tạo ra những sản phẩm đầu tiên, có những khách hàng đầu tiên & một chút tên tuổi để khi chuyển hẳn sang làm freelance thì thương hiệu của bạn đã đủ ổn định.

Bước 2b: Dự phòng tài chính

• Vì sao phải dự phòng tài chính? Một khi nghỉ việc để tập trung làm freelance toàn thời gian, nguồn lương hàng tháng sẽ đột ngột bị cắt đứt. Nguồn tài chính dự phòng này không chỉ là sinh hoạt phí cho thời gian đầu việc freelance chưa mang lại thu nhập mà còn là khoản huy động để quảng bá thương hiệu, cho miễn phí hàng dùng thử, tặng quà khách hàng… để sản phẩm tiếp cận được những khách hàng đầu tiên.
• Tuỳ thu nhập mà bạn có thể trích ra % hàng tháng để dự phòng. Một chiến dịch quảng bá cần trung bình 8-12 tuần để phát huy tác dụng, sau mỗi chiến dịch SEO bạn sẽ biết vị trí doanh nghiệp của bạn & sức nhận diện thương hiệu đang ở mức nào. Giả sử bạn cần quảng bá 2-3 đợt cho giai đoạn đầu thì dự trữ tài chính đủ duy trì cuộc sống bình thường cho TỐI THIỂU 5-10 tháng là một gợi ý tốt.

Bước 2c: Học hỏi kĩ năng 

• Đầu tư thời gian/tài chính để chuẩn bị công cụ hỗ trợ & kĩ năng: nếu là một photographer bạn sẽ cần đầu tư mua một cái máy ảnh tốt, học kĩ năng nhiếp ảnh, tham dự hội thảo trao đổi kiến thức nhiếp ảnh; nếu chuẩn bị làm KOL bạn sẽ cần biết cách lập website, tham gia khoá học marketing, SEO, … Ngày nay các khoá học có sẵn trên Internet đều dễ dàng tiếp cận, dù ở nhà vẫn có thể tự học được, chỉ cần đủ chăm chỉ đều sẽ tích luỹ được kĩ năng.
• Tìm cơ hội “thực tập”. Gợi ý là xin làm thực tập sinh hoặc tìm người giỏi trong lĩnh vực xin làm việc miễn phí cho họ. Cách học hỏi tốt nhất là bắt tay vào làm. Bỏ qua việc không được trả lương thì những kĩ năng học được sẽ giúp bạn kiếm nhiều tiền hơn trong tương lai. Đây là một khoản đầu tư tốt, tại sao không?

Bước 3: Quảng bá sản phẩm

Không đơn giản chỉ là chạy quảng cáo, ở bước này bạn cần làm tất cả những việc giúp sản phẩm tiếp cận ngày càng nhiều khách hàng, bao gồm:

• Lập hồ sơ doanh nghiệp trên các nền tảng mà khách hàng của bạn chủ yếu ở đó.
• Chủ động tìm kiếm dự án & khách hàng. Chỉ ngồi chờ thì các dự án tốt sẽ không đến với bạn. Ban đầu có thể không được kén chọn, bạn chỉ có cơ hội với các đối tác không mấy tên tuổi. Nhưng chỉ cần chất lượng càng ngày càng cao, bạn sẽ có nhiều lựa chọn hơn thôi. 
• Ban đầu nên hoạt động trên nền tảng có sẵn trước rồi cung cấp sản phẩm/dịch vụ trên web sau. Các nền tảng nhiều tiềm năng là LinkedIn, Instagram, Facebook, Behance.net, Fiverr,…
• Lập trang web cho thương hiệu của mình & cung cấp giá trị trên các web này để khách hàng có thể tìm thấy bạn.
• …

Bước 4: Các lưu ý quan trọng khác cho phát triển lâu dài

• Mỗi việc đều có deadline & hãy làm tốt nhất trong khuôn khổ thời gian đó thay vì ngay từ đầu đã quá chú ý tiểu tiết mà bỏ qua hiệu suất làm việc gây trễ thời hạn – thời hạn bàn giao, thời hạn ra video,v.v. Chắc chắn sẽ có sai sót & hãy dần dần học hỏi từ đó nâng cao tay nghề, đừng để sự cầu toàn của bạn đi quá giới hạn.

• Yêu nghề & cho đi những thành quả đầu tiên của bạn – miễn phí cho những khách hàng đầu tiên, tặng quà dùng thử, tài trợ cho influencers sản phẩm của bạn. Đừng quá tính toán ngay từ đầu. Khách hàng sẽ không tin tưởng bạn nếu bạn không cho họ thấy bạn làm rất tốt & sản phẩm của bạn có chất lượng tuyệt vời.

• Định giá thời gian của bạn. Ban đầu có thể thời gian của bạn không được đánh giá quá cao nhưng nếu đã cải tiến sản phẩm & khách hàng dần biết đến bạn mà bạn vẫn định giá thấp thì rõ ràng đây là một thương vụ thua lỗ. Nhưng cũng đừng biến giá trị đó thành “cắt cổ” mà phải định giá ĐÚNG. Tham khảo “Are you undercharging your effort?” để xem cách định giá đúng.

3. Có nên làm việc không lương?

Trong phần chia sẻ của Bobby Phạm, anh đã theo đuổi marketing trong hơn 15 năm, tích luỹ kinh nghiệm. Thành công của anh không phải sự may mắn. Và trước khi chuyển sang hoạt động cho website của chính mình, Bobby đã xin làm việc không công cho Charles, một chuyên gia trong lĩnh vực mà anh biết, trong gần 2 năm. Anh cũng nói rằng khoảng thời gian này đã đóng góp rất lớn cho thành công sau này của Boba Digital.

Vậy bạn có nên làm không lương không? Câu trả lời là có, nhưng không phải luôn luôn, mà như phân tích ở mục 2, bạn nên hy sinh công sức của mình cho bước 2b & bước 4 của chặng đường làm freelance. Lý do là: 

• Đừng nghĩ bạn bị lợi dụng khi làm không lương, vì bạn nhận được nhiều giá trị hơn so với chỉ là con số tiền lương. Và việc làm không lương chỉ là tạm thời, không phải là mãi mãi. Đây là một sự hy sinh ngắn hạn để đạt lợi ích lâu dài.

• Không chỉ có kĩ năng, những thứ bạn nhận được khi làm không lương có rất nhiều: hiểu biết về môi trường doanh nghiệp để vận hành công việc của mình tốt hơn (cách làm việc với khách hàng, các sai lầm cần tránh, v.v); kể cả không làm freelance thì thực tập ở một doanh nghiệp cùng lĩnh vực sẽ là một portfolio tốt để được các doanh nghiệp khác tốt hơn cân nhắc; tạo mối quan hệ tốt để hỗ trợ sự nghiệp của bạn sau này;…
• Nếu học tập dưới tay một người kĩ năng cao & nổi tiếng trong lĩnh vực, bạn có khả năng được nâng đỡ. Giả sử được một người nổi tiếng trong giới nhắc đến trên blog của họ, uy tín của bạn được tăng cao & nhiều cơ hội béo bở sẽ đến với bạn.
• Làm không lương, nhưng vẫn phải nghiêm túc. Tất cả những lợi ích được liệt kê trên đây chỉ đạt được khi bạn thật sự cố gắng. Vì thực tế thì, ai lại đề cao một người không chịu nỗ lực chứ?

• Hãy chọn đúng người để học việc. Một người thầy chất lượng cao sẽ khó để bạn – một người chưa giàu kinh nghiệm – làm việc cho họ. Và làm việc với họ sẽ khiến áp lực tăng cao & nhiều công việc hơn. Nhưng nếu bạn đi hết được quá trình với họ, bạn không những tích luỹ đc kĩ năng mà còn tạo được mối quan hệ tốt với họ, điều sẽ giúp ích rất nhiều cho công việc của bạn sau này.

Tác giả _ Yến Lê